ผุดญาณ

ปี: 2568

เทคนิค: ประกอบแผ่นอะคริลิกใส

ขนาด: 270 × 180 × 80 ซม.

“น้ำลดตอผุด” เป็นสำนวนเรียบง่ายแต่แฝงความหมายลึก เมื่อสายธารแห่งศรัทธาค่อย ๆ ถอยร่น สิ่งที่เคยถูกซ่อนเร้นย่อมเผยตัว ทั้งรากฐานและความเปราะบางของโครงสร้างที่ค้ำจุนมานาน ครั้งหนึ่งศิลปะเคยรับใช้ศาสนา แต่วันนี้ถึงเวลาแล้วที่ศิลปะจะแกร่งพอจะหันกลับมาตรวจสอบศาสนาได้อีกครั้ง

ผลงานชิ้นนี้คือการทบทวนครั้งสำคัญของ วิษณุพงษ์ หนูนันท์ โดยต่อยอดจากประติมากรรมบรอนซ์ “กุญแจธรรม” (2563) ที่เคยตั้งคำถามถึงธรรมะที่ถูกปิดล็อกไว้ ในปี 2568 ศิลปินเปลี่ยนวัสดุจากโลหะหนักมาเป็นอะคริลิกใส เพื่อให้เนื้อวัสดุเองกลายเป็นสาระ ความโปร่งใสที่มองเห็นได้และมองทะลุได้ วัสดุแห่งความโปร่งแสงนี้จึงกลายเป็นกระจกสะท้อนยุคสมัยที่ศรัทธาไม่อาจหลบซ่อนหลังม่านความเชื่อได้อีก

ผลงานยังเชื่อมโยงกับตำนาน “พระผุด” พระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์แห่งภูเก็ต องค์พระที่เชื่อว่าผุดขึ้นจากพื้นดินโดยไม่ทราบที่มาแน่ชัด กลายเป็นสัญลักษณ์ของศรัทธาที่ปรากฏขึ้นเองตามกาลเวลา ศิลปินขยายแนวคิดนี้ให้เป็นนัยทางความคิด ว่าศรัทธาย่อมผุดขึ้นจากความมืดได้อีกครั้ง หากเรามองเห็นด้วยสายตาที่โปร่งใส

ในห้วงเวลาที่ศรัทธาถูกท้าทาย พระผุด จึงมิได้เป็นเพียงประติมากรรม แต่คือการจำลองปรากฏการณ์ของศาสนาในสังคมไทยร่วมสมัย รูปทรงพระพุทธรูปที่ถูกประกอบซ้อนด้วยแผ่นอะคริลิกจำนวนมาก กลายเป็นสัญลักษณ์ของการก่อรูปศรัทธาที่หลอมรวมจากแรงศรัทธาเล็ก ๆ ของผู้คน และการทับซ้อนของมิติเวลา

เมื่อแสงส่องทะลุผ่านชั้นวัสดุ องค์พระจึง “ผุดขึ้น” ทั้งในเชิงความคิดและการเกิดใหม่ของรูปเคารพ อะคริลิกใสเผยให้เห็น “ความว่าง” ภายในองค์พระ ซึ่งเปรียบได้กับช่องว่างทางความเชื่อที่กำลังรอการทบทวน เป็นการชวนผู้ชมพิจารณาบทบาทของศาสนาในฐานะ “ที่พึ่งทางใจ” ท่ามกลางโลกที่ศีลธรรมกำลังถูกพิจารณาด้วยความจริงและความโปร่งใส

ภายใต้ธีม “นิรันดร์ [กัลป์]” ของ Thailand Biennale Phuket 2025 ผลงานนี้จึงมิได้กล่าวถึง “ความนิรันดร์” ของรูป หากแต่ชวนทบทวนแก่นแกนแห่ง “ศรัทธา” ที่ควรเปิดรับอย่างซื่อสัตย์ เพื่อดำรงฐานรากสำคัญต่อการมีอยู่ต่อไปชั่วนิรันดร์กัลป์